Zabieg inwazyjny polegający na zniszczeniu małego obszaru w sercu, które powoduje arytmię. Do serca wprowadza się długą elektrodę, której koniec jest sterowalny i można nim dotrzeć w wybrane miejsce w sercu. Po dotarciu do odpowiedniego miejsca przepływem prądu (ablacja RF) lub czynnika chłodzącego (krioablacja) niszczy się wybrane miejsce

Bardzo szeroka definicja zawierająca wszystkie zaburzenia rytmu lub częstości rytmu. Zaburzenia rytmu to np. migotanie przedsionków, częstoskurcz komorowy, pobudzenia dodatkowe, a zaburzenia częstości rytmu to np. bradykardia czy tachykardia

Badanie inwazyjne polegające na wprowadzeniu przez naczynie udowe (czasem inne naczynia) elektrody do serca, w celu dokładnego zbadania elektrycznej aktywności serca. Podczas badania można wykonać mapę elektryczną serca lub prowokować arytmię aby potwierdzić / wykluczyć diagnozę

Blok serca polegający na zablokowaniu przewodzenia bodźców elektrycznych na poziomie prawej lub lewej odnogi pęczka Hisa, blok taki można zdiagnozować przy pomocy badania EKG

Zablokowanie przewodzenia bodźców elektrycznych, najczęściej na poziomie węzła przedsionkowo-komorowego, blok może mieć różne nasilenie: blok I,II lub III stopnia, może mieć charakter napadowy tzn. pojawiać się i znikać lub charakter utrwalony

Wolny rytm serca w spoczynku, poniżej 60 uderzeń/min, może być objawem choroby węzła zatokowego, bloku serca lub innych schorzeń np. tarczycy. Często występuje u zdrowych osób w czasie snu lub głębokiego relaksu

Choroba polegająca na zaburzeniu ukrwienia mięśnia serca przez naczynia wieńcowe, nazywana czasem choroba niedokrwienną serca, choroba może mieć różne nasilenie i przebiegać w sposób stabilny lub mieć postać napadów. Nieleczona choroba wieńcowa prowadzi do niewydolności serca a w skrajnych przypadkach niedokrwienia mięśnia serca do zatrzymania krążenia

Szybkie (>100 u/min) zaburzenie rytmu serca, pochodzące z nadaktywnych komórek mięśnia komór. Źródłem częstoskurczu może być jedno miejsce (częstoskurcz monomorficzny),lub ognisk arytmii jest wiele (częstoskurcz polimorficzny), diagnozowany jest przez zapis EKG, długotrwały częstoskurcz może degenerować do groźnego dla życia migotania komór

Szybkie (>100 u/min) zaburzenie rytmu przedsionków, aby częstoskurcz mógł się wyzwolić potrzebna jest dodatkowa droga przewodzenia i impuls wyzwalający np. przedwczesne pobudzenie komorowe, krótkie epizody sVT są często bezobjawowe

Interwencja polegająca na dostarczeniu wysokoenergetycznego impulsu elektrycznego (szoku) w celu przerwania niebezpiecznej arytmii i przywrócenia prawidłowego rytmu zatokowego, defibrylacja może być dostarczona przez lekarzy/ratowników z zewnętrznego defibrylatora do klatki piersiowej, lub poprzez wyładowanie z wszczepionego kardiowertera-defibrylatora ICD poprzez elektrodę wszczepioną w sercu pacjenta

Urządzenie przeznaczone do dostarczenia impulsu defibrującego, przerywającego niebezpieczne dla życia arytmie. Możemy rozróżnić defibrylatory wszczepialne (ICD) oraz defibrylatory zewnętrzne używane w szpitalach lub karetkach pogotowia, coraz częściej w miejscach publicznych spotyka się automatyczne defibrylatory AICD, które mogą być użyte przez każdego, bez przygotowania i specjalistycznej wiedzy, ponieważ po włączeniu instruują komunikatami głosowymi co trzeba zrobić

Patologiczne włókna bodźcoprzewodzące, które potrafią przewodzić impulsy elektryczne poza fizjologicznym układem bodźcoprzewodzącym, takie dodatkowe drogi przewodzenia mogą przewodzić impulsy równolegle do drogi fizjologicznej powodując zawiązywanie się częstoskurczu

Nieinwazyjne badanie polegające na obrazowaniu struktur serca w ruchu, na żywo z użyciem nieszkodliwych ultradźwięków, badanie pozwala ocenić kurczliwość serca, zmierzyć różne wymiary serca, łącznie z objętością poszczególnych jam i przepływającej przez nie krwi, przy użyciu funkcji Dopplera, można zobaczyć intensywność i kierunek przepływu krwi, co pozwala ocenić czy serce prawidłowo napełnia się krwią i czy nie ma wad strukturalnych np. niedomykalności lub stenozy zastawek

Nieinwazyjne badanie obrazujące elektryczną aktywność serca. Do skóry pacjenta przykleja się specjalne elektrody lub nakłada na nogi i ręce specjalne klamry z których sygnały elektryczne zbierane są i nanoszone na specjalnym kratkowanym papierze w formie wykresu, badanie pozwala wykrywać arytmie, oraz niektóre nieprawidłowości funkcjonalne serca

Elektroda to mówiąc ogólnie element, który w kontakcie z naszym ciałem przewodzi prąd, prąd może być z elektrody odbierany jak w przypadku badania EKG lub dostarczany jak w przypadku stymulacji przez elektrody umieszczone w sercu, lub cewnika z elektrodami przy użyciu których wykonuje się ablację prądem RF

Metoda obrazowania z wykorzystaniem promieniowania jonizującego, pozwalająca na oglądanie struktur ciała „na żywo”, wykorzystywana np. przy wszczepianiu elektrod do znalezienia odpowiedniego miejsca umocowania elektrody w sercu

Badanie nieinwazyjne, polegające na zapisie sygnału EKG przez całą dobę, pacjent ma założone elektrody jak przy zwykłym EKG, które są podłączone do urządzenia zasilanego baterią, długotrwały zapis daje pełniejszy obraz czynności elektrycznej serca w różnych sytuacjach np. kiedy pacjent śpi, w czasie wysiłku itd., Długość zapisu sprzyja też „złapaniu” nieprawidłowości, które mają charakter napadowy tzn. pojawiają się i znikają

Implantable Cardioverter-Defibryltor, skrót opisujący wszczepialny kardiowerter-defibrylator

Interwencja polegająca na dostarczeniu wysokoenergetycznego impulsu elektrycznego (szoku) w celu przerwania niebezpiecznej arytmii i przywrócenia prawidłowego rytmu zatokowego, od defibrylacji różni się tym, że jest dostarczana w sposób zsynchronizowany z aktywnością serca, ponieważ przed kardiowersją najczęściej pacjent jest przytomny zabieg wykonuje się z udziałem anestezjologa, który podając odpowiednie leki pozwala uniknąć pacjentowi bólu towarzyszącego kardiowersji

Urządzenie elektroniczne wszczepiane pacjentom zagrożonym nagłym zgonem sercowym, po rozpoznaniu arytmii zagrażającej życiu urządzenie wytwarza impuls o wysokim napięciu (do 750 V) który przerywa arytmię przywracając normalny rytm, posiada też funkcję stymulacji, która umożliwia zabezpieczenie pacjenta również przy zbyt wolnych rytmach serca. Składa się z urządzenia w formie puszki wszczepianej w okolicy podobojczykowej (przeważnie po lewej stronie) oraz jednej, dwóch lub trzech elektrod umieszczonych poprzez żyłę w sercu, urządzenie zasilane jest baterią i co kilka lat jest wymieniane na nowe

Najpoważniejsze zaburzenie rytmu serca, charakteryzujące się chaotycznym bardzo szybkim (> 300 u/min) drżeniem mięśni komór, które nie są w stanie kurczyć się z taką dużą częstością i pompować krwi, co skutkuje zatrzymaniem krążenia, bez interwencji prowadzi w krótkim czasie do śmierci, migotanie komór przerywane jest przez dostarczenie defibrylacji (np. z dostępnego w miejscach publicznych automatycznego defibrylatora AICD, lub przez lekarza przy użyciu defibrylatora) objawem migotania komór jest utrata przytomności, brak pulsu i brak oddechu, w takim przypadku należy możliwie najszybciej wezwać pomoc i do czasu przyjazdu ratowników prowadzić masaż serca i sztuczne oddychanie

Najczęściej występujące zaburzenie rytmu serca, charakteryzujące się chaotycznym bardzo szybkim (> 300 u/min) drżeniem mięśni przedsionków, które nie są w stanie kurczyć się z tak dużą prędkością, w odróżnieniu od migotania komór, nie jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia, ponieważ krążenie jest zapewnione przez skurcze komór serca, najczęściej objawia się nieregularną i przyśpieszoną pracą komór serca

Bardzo szeroka definicja, opisująca nagły zgon, spowodowany incydentem kardiologicznym bez żadnych objawów poprzedzających w ciągu 1 godziny przed zgonem. Często jest jedynym i ostatnim objawem utajonej choroby serca, przebiegającej bezobjawowo

Arytmia polegająca na krążeniu w pętli poprzez dodatkową drogę przewodzenia wokół węzła przedsionkowo-komorowego, impulsu elektrycznego, wywołującego szybki regularny rytm serca >100 u/min o charakterystycznym wyglądzie w EKG

Zmienność częstości rytmu serca w czasie wdechu i wydechu, przy wdechu serce przyśpiesza, a przy wydechu zwalnia, występuje często u młodych osób, z reguły jest to zjawisko normalne i nie podlega leczeniu

Bardzo szeroka definicja, obejmująca stan w którym serce nie jest w stanie prawidłowo spełniać swojej funkcji, czyli pompować wystarczającej ilości krwi. Mechanizmów niewydolności krążenia może być wiele, od „elektrycznych” jak blok odnogi pęczka Hisa, przez czynnościowe jak zaburzenia kurczliwości mięśnia, aż po strukturalne jak stenoza zastawki, równie dużo może być przyczyn rozwoju niewydolności serca, znane przyczyny to np. kardiomiopatie, stany zapalne degenerujące struktury serca, niestety często przyczyna nie jest rozpoznana, mówimy wtedy o idiopatycznej niewydolności serca

Badanie nieinwazyjne, polegające na zapisie sygnału EKG i ciśnienia krwi, podczas obciążenia pacjenta wysiłkiem na bieżni lub rowerku (cykloergometrze), badanie sprawdza wydolność układu wieńcowego przy większym obciążeniu i czy podczas wysiłku nie pojawiają się zaburzenia rytmu lub przewodzenia na tle niedokrwiennym, w razie pojawienia się nieprawidłowości badanie jest przerywane, a wynik testu jest pozytywny (tzn. potwierdza zaburzenia przy wysiłku)

Małe urządzenie elektroniczne, wszczepiane pod skórę na klatce piersiowej, służące do ciągłego monitorowania pracy serca i automatycznego zapisu EKG w razie wykrycia arytmii. Urządzenie ma elektrody umieszczone na obudowie i nie wymaga umieszczania elektrod w sercu, może pracować nawet kilkanaście miesięcy, zapisane arytmie mogą być bezprzewodowo odczytane podczas kontroli urządzenia. Urządzenie jest bardzo pomocne w diagnozowaniu niewyjaśnionych omdleń oraz arytmii które występują nieregularnie i nie dają się zarejestrować w czasie badania EKG lub dobowego zapisu metodą Holtera

Funkcja, która może być w stymulatorze serca (CRT-P) lub częściej w kardiowerterze-defibrylatorze (CRT-D), mająca na celu przywrócenie synchronicznej pracy lewej i prawej komory serca. Za pośrednictwem dodatkowej (trzeciej) elektrody umieszczanej w układzie żył wieńcowych w okolicach lewej komory, dostarczane są impulsy elektryczne, które synchronizują pracę lewej i prawej komory poprawiając efektywność skurczów serca

Badanie obrazowe, wykorzystujące rezonans magnetyczny, pozwala na bardzo dokładne odwzorowane struktur ciała, przeciwwskazane, u osób posiadających wszczepiony stymulator serca lub kardiowerter-defibrylator, ponieważ w trakcie badania wytwarzane jest bardzo silne pole magnetyczne, które może uszkodzić urządzenie lub spowodować obrażenia pacjenta, niektóre firmy oferują urządzenia o specjalnej konstrukcji umożliwiające wykonanie badań MRI

Rytm wyzwalany ze struktur „niższego rzędu”, prawidłowo rytm serca nadawany jest przez węzeł zatokowy i przewodzi się przez węzeł przedsionkowo-komorowy do komór, w razie braku rytmu zatokowego, węzeł przedsionkowo-komorowy jest w stanie przejąć funkcję nadawania rytmu, jeśli i ten zawiedzie funkcję mogą przejąć komórki mięśnia komór serca. Im niżej tym wolniej – rytm węzła zatokowego to ok 60 u/min, rytm węzła AV to już tylko 40-50 u/min, a w skrajnym przypadku kiedy komory „stymulują się same” rytm zwalnia do 30 u/min

Prawidłowy rytm serca, który generowany jest w węźle zatokowo-przedsionkowym i przewodzi się w dół do komór

Skurcze, generowane przez dodatkowe pobudzenia poza rytmem zatokowym, pobudzenia te z reguły pochodzą z niesfornych struktur serca, które po skurczu prawidłowym nie czekają na kolejny, lecz same generują nadprogramowy impuls powodujący przedwczesny skurcz dodatkowy. Mogą powstawać w komorach (PVC) lub w przedsionkach (PAC), pobudzenia i skurcze dodatkowe zdarzają się nawet w zdrowym sercu a o patologii zaczynamy mówić, kiedy ilość takich skurczów przekracza kilka tysięcy na dobę

Stymulator, pozwalający na interwencyjną stymulację serca pacjentów, którzy nie mają rytmu własnego (ciężka bradykardia lub asystolia). Urządzenie składa się z generatora impulsów, który pacjent nosi na pasku lub mocowany jest do łóżka pacjenta, podłączonego do jednorazowych elektrod, wprowadzanych przez układ żylny do prawej komory serca. Urządzenie stosowane tymczasowo do czasu usunięcia przyczyny braku rytmu lub wszczepienia stałego stymulatora serca

Nazywane też rozrusznikiem serca, urządzenie elektroniczne, wszczepiane pacjentom ze zbyt wolna pracą serca. Wytwarza impulsy elektryczne o niskim napięciu, pobudzające mięsień sercowy do pracy. Składa się z urządzenia w formie puszki, umieszczonego w okolicy podobojczykowej oraz jednej, dwóch lub trzech elektrod, umieszczanych poprzez żyłę w sercu. Urządzenie zasilane jest baterią i co kilka lat jest wymieniane na nowe

Szybki rytm serca, powyżej 100 uderzeń/min w spoczynku, może występować u zdrowych osób (tachykardia zatokowa) lub jest objawem choroby. Mogą mieć wiele postaci i mechanizmów powstawania. W zależności od rodzaju, tachykardie leczy się farmakologicznie, ablacją lub wszczepiając kardiowerter-defibrylator (ICD)

Badanie nieinwazyjne, nazywane również testem pochyleniowym, mające na celu sprawdzenie powiązania omdleń z nagłym spadkiem częstości rytmu podczas zmiany pozycji ciała pacjenta z poziomej do pionu. Jeśli wynik testu jest pozytywny, tzn. podczas pionizacji nastąpił nagły spadek rytmu serca powodujący omdlenie, mówimy o kardiogennym zespole wazowagalnym

Tachyarytmia nadkomorowa polegająca na bardzo szybkim lecz uporządkowanym drżeniu mięśni przedsionków, które nie są w stanie kurczyć się z tak dużą prędkością i pompować efektywnie krwi. Nie jest to stan zagrożenia życia, ponieważ komory serca utrzymują krążenie. Od migotania przedsionków, różnią się uporządkowaną czynnością (w migotaniu czynność jest chaotyczna)

Struktura serca, część układu bodźcoprzewodzącego, występująca pomiędzy przedsionkami i komorami mająca za zadanie przewodzenie impulsów z przedsionków do komór z pewnym opóźnieniem, niezbędnym do skutecznego napełniania się komór

Struktura serca w prawym przedsionku, w której wyspecjalizowane komórki wytwarzają cyklicznie impulsy elektryczne, nadając sercu rytm, pełna nazwa to węzeł zatokowo-przedsionkowy (SAN)

Struktury serca, zbudowane z dwóch lub trzech elastycznych płatków, które mogą zamykać się i otwierać pod wpływem różnicy ciśnień po obu jej stronach, mające na celu uporządkowanie przepływu krwi w odpowiednim kierunku. Zapobiegają cofaniu się krwi z komór do przedsionków i z tętnic do komór

Struktura serca o kształcie lejkowatym, będąca ujściem układu żył wieńcowych do prawego przedsionka, w obrębie zatoki znajdują się wyspecjalizowane komórki węzła zatokowego, nadające sercu rytm

Stan w którym serce nie pompuje krwi, bądź z powodu bardzo szybkiej chaotycznej czynności (migotanie komór), bądź z powodu ustania czynności serca (asystolia). Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia i bez interwencji prowadzi w krótkim czasie do śmierci

Stan w którym przepływ w tętnicach wieńcowych zostaje ograniczony przez znaczne zwężenie lub zamknięcie światła tętnicy. W zależności od miejsca układu wieńcowego, które ulega zawałowi, ma on większe lub mniejsze skutki. Sam zawał nie jest z reguły śmiertelny, natomiast efektem zawału są uszkodzenia mięśnia serca, które mogą umożliwiać powstawanie niebezpiecznych arytmii. Zawał jest dla organizmu szokiem i może powodować powstanie niebezpiecznego dla życia wstrząsu kardiogennego

Zaburzenie genetyczne o charakterze dziedzicznym, powodujące podatność na występowanie napadowego częstoskurczu komorowego, który może przekształcić się w migotanie komór. Zespół Brugadów można zdiagnozować w spoczynkowym zapisie EKG, w którym występują charakterystyczne zmiany. Pacjenci z tym zaburzeniem kwalifikują się do wszczepienia kardiowertera-defibrylatora (ICD) w pierwotnej prewencji nagłej śmierci sercowej

Zaburzenie regularności wytwarzania impulsów nadających sercu rytm, w węźle zatokowym. Często przebiega w postaci zespołu tachy-brady

W zapisie EKG część elektrycznej aktywności serca, która obrazuje skurcz komór

Zaburzenie pracy węzła zatokowego objawiające się naprzemiennie zbyt szybką i zbyt wolną częstością rytmu. Pacjentowi nie można podać leków zwalniających prace serca, bo w okresach kiedy serce zwalnia dochodziłoby do głębokiej bradykardii. Skuteczne leczenie polega na połączeniu leków ograniczających częstość rytmu oraz wszczepieniu stymulatora serca, który zabezpiecza dostatecznie szybką czynność serca kiedy serce zwalnia

Zaburzenie polegające na nagłym spadku częstości rytmu w momencie kiedy pacjent zmienia położenie ciała z leżącej na stojącą. Spadek częstości rytmu serca powodujący omdlenia, potwierdzony pozytywnym wynikiem Tilt Testu kwalifikuje pacjenta do wszczepienia rozrusznika z funkcją zapobiegania nagłym spadkom częstości rytmu serca

Zespół Wolffa-Parkinsona-White’a to zaburzenie przewodnictwa, związane z występowaniem dodatkowej drogi przewodzenia z komory do przedsionka, inaczej nazywany zespołem preekscytacji, polega na zawiązywaniu się częstoskurczów w pętli przez prawidłowy węzeł przedsionkowo komorowy i dodatkowa drogę przewodzenia

Zaburzenie genetyczne powodujące podatność na powstawanie polimorficznego częstoskurczu komorowego i nagłego zgonu sercowego, manifestuje się wydłużeniem odcinka QT w zapisie EKG. Pacjenci z zespołem wydłużonego QT, kwalifikują się do wszczepienia kardiowertera-defibrylatora w pierwotnej prewencji nagłej śmierci sercowej

Zaburzenie polegające na nadwrażliwości układu nerwowego, na ucisk w okolicy szyi, powodującą zwolnienie częstości akcji serca (bradykardię) a czasem nawet ustanie czynności serca (asystolię). Pacjenci ze zdiagnozowanym zespołem zatoki szyjnej, kwalifikują się do wszczepienia stymulatora serca