Arytmia – serce gubi rytm…
Nasze serce wykonuje rytmiczne skurcze pompując krew do wszystkich tkanek naszego organizmu. Regularność pracy serca zależy od wielu czynników i czasem się zdarza, że rytm zostaje zakłócony. Czy każda arytmia jest groźna? Jakie są objawy arytmii i kiedy się ją leczy? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedź w artykule o arytmii…
Co to jest arytmia ?
Arytmia to bardzo szerokie pojęcie, w którym zawierają się wszelkie zaburzenia naturalnego rytmu serca.
Rytm serca opisują trzy elementy:
- częstość rytmu, czyli jak szybko bije serce
- regularność rytmu, czy rytm jest miarowy
- rodzaj rytmu, czyli miejsce gdzie rytm bierze swój początek i którędy się przewodzi
Na rytm serca wpływa wiele czynników, które mogą go zwalniać, przyspieszać albo powodować nieprawidłowe powstawanie lub przewodzenie się impulsów.
Za punkt odniesienia przyjmuje się stan spoczynku, kiedy nie jesteśmy w trakcie wysiłku, ani głębokiego relaksu i nie działają na nas czynniki takie jak stres czy emocje.
W stanie spoczynku, zdrowe serce bije rytmem zatokowym (rodzaj rytmu) ok 60-100 uderzeń / min. (częstość rytmu).
Wszelkie odstępstwa, przyjęło się nazywać arytmią.
Biorąc pod uwagę częstość rytmu, wolniejsze bicie serca w spoczynku niż 60 u/min nazywamy bradykardią (rzadkoskurczem), a rytm o częstości ponad 100 u/min nazywamy tachykardią (częstoskurczem).
Patrząc na rodzaj rytmu, oprócz prawidłowego rytmu zatokowego(SR) najczęściej obserwuje się: migotanie przedsionków (AF), rytm zastępczy (JR), częstoskurcz komorowy (VT), częstoskurcz węzłowy (AVNRT), dodatkowe pobudzenia przedsionkowe lub komorowe (PAC,PVC), oraz wiele innych rzadszych zaburzeń, np. migotanie komór (VF)
Częstość rytmu jest naturalnie regulowana przez nasz organizm w odpowiedzi na zapotrzebowanie na tlen i składniki odżywcze. Rytm wolniejszy niż 60 u/min w czasie snu, albo rytm szybszy niż 100 u/min w czasie wysiłku to fizjologiczna reakcja organizmu, która nie jest arytmią mimo, że zgodnie z przyjętym nazewnictwem będzie określana jako bradykardia zatokowa (fizjologiczna) lub tachykardia zatokowa (fizjologiczna).
Natomiast wystąpienie jakiegokolwiek rodzaju rytmu innego niż zatokowy, zaliczamy do arytmii.
Ze względu na miejsce występowania, rozróżnia się arytmie komorowe, występujące w obrębie komór serca, oraz arytmie nadkomorowe występujące w obrębie przedsionków. Niekiedy arytmia obejmuje zarówno przedsionki jak i komory.
Objawy arytmii
Objawy arytmii mogą być bardzo zróżnicowane, od braku jakichkolwiek objawów, aż po zatrzymanie krążenia i utratę przytomności. Niestety często arytmia daje bardzo łagodne objawy, które łatwo przeoczyć albo potraktować jako coś niegroźnego. Najlepszym przykładem jest migotanie przedsionków które w 1/3 przypadków jest bezobjawowe i w konsekwencji nieleczone, co prowadzi u wielu chorych do udaru mózgu, który jest pierwszym odczuwalnym objawem.
Często pacjenci odczuwają arytmie jako kołatanie serca, nierówną pracę, mocniejsze bicie, przeskakiwanie serca, trudność w złapaniu tchu lub szybkie męczenie się.
Groźniejszym arytmiom czasem towarzyszy niepokój, strach przed śmiercią, ostry ból w klatce piersiowej lub ból promieniujący w stronę brzucha lub w stronę ramienia. Często pojawiają się zawroty głowy lub omdlenia.
Objawy tej samej arytmii mogą być rożne u innych osób, dlatego każde podejrzenie, że „z sercem jest coś nie tak” powinno być wyjaśnione u kardiologa. W szczególności przypadki niewyjaśnionych omdleń, lub kołatanie serca które pojawia się wielokrotnie.
Na powstawanie arytmii ma wpływ wiele czynników:
- stan fizjologiczny, który sprzyja powstawaniu arytmii np. brak równowagi elektrolitowej, niedobór potasu/magnezu, nadciśnienie
- czynniki zewnętrzne jak np. nadużywanie alkoholu czy skutki uboczne leków
- organiczne zmiany w sercu sprzyjające zawiązywaniu się arytmii np. kardiomiopatia, blizny pozawałowe
W uproszczeniu można powiedzieć, że aby wystąpiła arytmia potrzebny jest tzw. substrat, czyli miejsce w sercu, które sprzyja wystąpieniu i podtrzymaniu arytmii, oraz czynnik wyzwalający, który zapoczątkuje arytmię, może nim być np. pobudzenie dodatkowe, zmiana stanu równowagi (np. elektrolitowej).
Jak diagnozuje się arytmię?
Pierwszym podstawowym badaniem jest EKG, które pokaże aktualny rytm i częstość rytmu pacjenta. Jeśli EKG nie wykazuje nieprawidłowości, lekarz może zdecydować o zastosowaniu badania metodą Holtera, które będzie rejestrowało zapis EKG przez całą dobę, w czasie różnych czynności. Jeśli podejrzewa się konkretny rodzaj arytmii czasem wykonywana jest próba wysiłkowa lub test pochyleniowy (Tilt Test) albo lekarz zleca badanie elektrofizjologiczne, podczas którego próbuje się sprowokować wystąpienie arytmii. Niestety czasami pomimo wielu badań nie udaje się znaleźć przyczyn omdleń lub innych objawów, które mogą być skutkiem arytmii. W takich przypadkach coraz częściej wykorzystuje się rejestrator pętlowy (ILR), do ciągłej, wielomiesięcznej obserwacji pracy serca w celu potwierdzenia lub wykluczenia sercowego podłoża dolegliwości.
Leczenie arytmii
Niektóre rodzaje arytmii zdarzają się u zdrowych osób np. bradykardia, krótkie epizody migotania przedsionków, albo dodatkowe pobudzenia komorowe lub przedsionkowe. Jeśli pojawiają się sporadycznie, najczęściej nie podlegają leczeniu a jedynie dalszej obserwacji. Niektóre arytmie leczy się farmakologicznie,inne podlegają leczeniu zabiegowemu.
Udokumentowane objawowe tachyarytmie często poddaje się ablacji np. migotanie lub trzepotanie przedsionków (AF / AFl), częstoskurcz komorowy (VT), częstoskurcz węzłowy (AVNRT) lub inne arytmie związane z dodatkowymi drogami przewodzenia.
Wolne arytmie (bradyarytmie) jeśli dają wyraźne objawy kliniczne, leczy się przez wszczepienie rozrusznika serca. Z kolei pacjenci z szybkimi arytmiami (tachyarytmie), u których występuje ryzyko nagłego zatrzymania krążenia, zabezpieczani są poprzez wszczepienie kardiowertera-defibrylatora (ICD).
Za każdym razem najistotniejsze jest rozpoznanie arytmii oraz częstotliwości jej występowania. Pozwala to na dobranie najkorzystniejszej dla pacjenta terapii lub dalszej obserwacji bez konieczności leczenia.
Nasz styl życia i niekorzystny wpływ otaczającego nas środowiska coraz częściej prowadzą do występowania arytmii. Nie powinniśmy ignorować sygnałów, które mogą wskazywać na jej występowanie, ponieważ nieleczona arytmia często prowadzi do poważnych powikłań. Z kolei coraz doskonalsze terapie ułatwiają leczenie arytmii, pozwalają wrócić pacjentom do normalnej aktywności.
Jesli masz pytania lub chcesz podzielić się swoim doświadczeniem z arytmią, wyślij do nas e-mail lub skorzystaj z formularza kontaktowego.