Tachykardia – kiedy serce bije za szybko
Twoje serce bije jak oszalałe, czujesz jakby chciało wyrwać się z piersi – być może masz tachykardię. Jak ją rozpoznać, czy tachykardia jest groźna i jak można ją leczyć?
Tachykardia to szybki rytm serca, inaczej nazywany częstoskurczem lub tachyarytmią.
O tachykardii mówimy, kiedy rytm w stanie spoczynku jest szybszy niż 100 uderzeń/minutę. Niekiedy tachykardia pojawia się w czasie wysiłku lub emocji, kiedy serce fizjologicznie przyśpiesza do wartości ponad 100 u/min, wtedy rozpoznanie nie opiera się tylko na częstości rytmu, a na zmianie rodzaju rytmu na patologiczny, który można zaobserwować dopiero na EKG. Podczas tachykardii, impulsy pobudzające skurcze serca nie są wytwarzane w węźle zatokowym, ale pochodzą z innych miejsc w sercu. Szybkie i często chaotyczne skurcze nie pozwalają na prawidłowe napełnianie się komór krwią pomiędzy skurczami, co skutkuje zmniejszeniem wydolności serca, a w skrajnych przypadkach powoduje całkowite zatrzymanie krążenia.
Wiele komórek mięśnia serca potrafi wytwarzać impulsy elektryczne, jednak częstość tych impulsów jest bardzo mała 30-40 u/min. Aktywność taka pojawia się jako rytm zastępczy w razie braku prawidłowego rytmu z węzła zatokowego. Podczas tachykardii, niektóre komórki serca zaczynają wytwarzać impulsy znacznie szybciej niż węzeł zatokowy i „przejmują” kontrolę nad rytmem serca. Częstość rytmu może dochodzić wtedy nawet do 600 uderzeń /min.
Najczęstszymi przyczynami tachykardii są:
- niedotlenienie mięśnia serca (np. choroba wieńcowa, niewydolność serca)
- przerost mięśnia serca (tzw. kardiomiopatia)
- wady strukturalne serca (np. dodatkowe drogi przewodzenia, niedomagania zastawek)
- przebyty zawał serca (blizny pozawałowe)
- nadciśnienie tętnicze
- naturalny proces starzenia powodujący zmiany degeneracyjne
- inne czynniki np. działanie niektórych leków, choroby tarczycy, zaburzenia elektrolitowe, używki
W zależności od rodzaju i miejsca powstawania tachykardii, objawy mogą być bardzo zróżnicowane. Najczęściej obserwowane to:
- palpitacje serca, przeskakiwanie rytmu
- nierówne, szybkie bicie serca
- duszność, szybki płytki oddech
- osłabienie, zawroty głowy
- omdlenie lub utrata przytomności
- ból w klatce piersiowej za mostkiem
- uczucie strachu, zimny pot
Czasem tachykardia nie daje żadnych objawów, albo objawy są tak łagodne, że są ignorowane. Niestety nie jest to rzadki przypadek, kiedy pacjenci dowiadują się o tachykardii dopiero kiedy pojawią się powikłania (np. udar przy migotaniu przedsionków)
Tachyarytmie nadkomorowe
To zaburzenia rytmu, które obejmują przedsionki. Impulsy pobudzające serce do bardzo szybkiej pracy wytwarzają się chaotycznie w ścianach przedsionków i rozchodzą falami w różnych kierunkach, powodując nieskoordynowane drżenie mięśni przedsionka, zamiast ich skurcze. Najczęściej obserwowane typy tachyarytmii nadkomorowych to:
Migotanie przedsionków(AF) bardzo szybka i zupełnie nieuporządkowana czynność przedsionków, której częstość jest większa niż 300 u/min i potrafi u niektórych osób dochodzić nawet do 600 uderzeń /min. W wyniku braku skurczów przedsionków, napełnianie komór jest częściowo upośledzone, co zmniejsza wydajność serca o ok 20%. Rytm przedsionków przewodzi się nieregularnie do komór, dając szybki i nieregularny rytm serca. Brak prawidłowego przepływu przez jamy przedsionków, może powodować tworzenie się skrzeplin i ryzyko udaru lub zatoru. U pacjentów z utrwalonym migotaniem przedsionków ryzyko to zmniejsza się przez wprowadzenie leków przeciwzakrzepowych.
Trzepotanie przedsionków (AFl) to tachyarytmia z nieco wolniejszym rytmem (poniżej 300 u/min) niż przy migotaniu, gdzie rytm przedsionków przewodzi się regularnie do komór w sekwencji np. 2:1. Również utrwalone trzepotanie wymaga wprowadzenie terapii przeciwzakrzepowej w celu ograniczenia ryzyka udaru mózgu.
Nawrotny częstoskurcz węzłowy AVNRT to tachykardia nadkomorowa spowodowana istnieniem dodatkowej, wolnej drogi przewodzenia, przez którą powstaje tzw. pętla nawrotna wokół węzła przedsionkowo-komorowego. Krążący w pętli impuls, powoduje szybki regularny rytm o częstości ok 250 u/min. Zaburzenie to ujawnia się często dopiero po 30 roku życia.
Tachyarytmie komorowe
Szybki, nieprawidłowy rytm obejmujący komory serca, którego źródłem są pobudzenia pochodzące z patologicznych komórek mięśnia komór – tzw. ognisk ektopowych. Rytm komór nie jest zsynchronizowany z rytmem przedsionków, czas pomiędzy kolejnymi skurczami jest tak krótki, że komory nie są w stanie prawidłowo napełniać się krwią, więc ilość pompowanej przez serce krwi znacznie maleje. Najczęściej występującymi tachyarytmiami komorowymi są:
Częstoskurcz komorowy (VT) to tachykardia, w której rytm inicjowany jest przez jedno lub więcej ognisk komórek mięśnia serca.
Rytm jest szybki (100 – 250 u/min) ale najczęściej regularny. U niektórych pacjentów częstoskurcz komorowy może się utrzymywać dłuższy czas, u innych gaśnie samoistnie lub na skutek postępującego niedokrwienia mięśnia, przekształca się w groźne migotanie komór.
Migotanie komór (VF) to najgroźniejsza tachyarytmia komorowa, w której rytm pobudzany przez komórki mięśnia komór, sięga nawet 600 u/min. Komory serca przy tej prędkości pobudzeń nie kurczą się ale drżą co całkowicie uniemożliwia pompowanie krwi i prowadzi do zatrzymania krążenia (zanik tętna). Większość chorych w ciągu 10 sekund traci przytomność, po kolejnych 20 sekundach przestaje oddychać i w razie braku reanimacji, umiera w ciągu kilku minut.
Jak rozpoznaje się tachykardię?
Definicja mówi, że rytm o częstości ponad 100 u/min zaliczamy do tachykardii, należy jednak pamiętać, że dotyczy to stanu spoczynku. Jeśli działają emocje lub wykonywaliśmy wysiłek fizyczny rytm naturalnie przyśpiesza i nawet częstość 180 u/min jeśli nie towarzyszą mu żadne objawy wskazujące na niewydolność pracy serca, jest stanem fizjologicznym. Tachykardię możemy podejrzewać na podstawie częstości rytmu wtedy, gdy jest ona bardzo szybka >250 u/min, występują też wtedy z reguły opisane wyżej symptomy.
Najskuteczniejszym sposobem jednoznacznego rozpoznania tachykardii jest wykonanie zapisu EKG, który ujawnia częstość i rodzaj rytmu. W przypadku tachyarytmii nadkomorowych jest to jedyny wiarygodny sposób rozpoznania. Niestety, często tachykardie mają charakter napadowy i ciężko złapać je akurat podczas zapisu EKG. Jeśli napady tachykardii pojawiają się często jest szansa zapisać je w badaniu metodą Holtera, czasem badanie powtarza się wielokrotnie. Objawy występujące przy tachykardii są dość nieswoiste i ciężko rozpoznać ją bez zapisu EKG, który dokumentuje powiązanie objawów z wystąpieniem tachykardii. Rzadko występujące epizody tachyarytmii, wywołujące poważne objawy jak omdlenia lub utraty przytomności, diagnozuje się przy użyciu wszczepialnych rejestratorów pętlowych (ILR), które prowadzą rejestrację pracy serca przez kilkanaście miesięcy. Przy podejrzeniu niektórych rodzajów tachykardii można wykonać badanie elektrofizjologiczne (EPS), w którym próbuje się sprowokować wystąpienie epizodu tachykardii.
Najgroźniejszą z tachyarytmii – migotanie komór rozpoznajemy u osób nieprzytomnych u których brak jest pulsu i często brak oddechu. Pamiętajmy, że w takich przypadkach liczą się minuty! Należy bezzwłocznie wezwać pomoc i rozpocząć reanimacje (masaż serca i sztuczne oddychanie) lub posłużyć się automatycznym defibrylatorem AED który dostępny jest w wielu miejscach publicznych.
Metody leczenia tachykardii
Leczenie tachykardii możemy podzielić na farmakologiczne i zabiegowe. Jeśli tachykardia nie stanowi zagrożenia życia i stan pacjenta jest stabilny z reguły w pierwszej kolejności podejmuje się leczenie farmakologiczne. Jeśli metody farmakologiczne zawodzą i istnieją przesłanki do zastosowania leczenia zabiegowego lekarz zaproponuje takie leczenie.
Tachyarytmie nadkomorowe nie stanowią same w sobie zagrożenia życia, jednak mogą prowadzić do groźnych dla życia powikłań. Dlatego stosuje się leczenie zmniejszające ilość napadów, bądź w przypadku tachyarytmii utrwalonych ograniczające ryzyko powikłań i zmniejszające uciążliwość objawów. Ostatnie badania pokazały, że przywrócenie rytmu zatokowego nie musi być pierwszoplanowym celem terapii. U pacjentów dobrze tolerujących utrwalone migotanie przedsionków wdrożenie leczenia przeciwzakrzepowego i utrzymanie na akceptowalnym poziomie rytmu komorowego jest równie dobrym i bezpiecznym dla pacjenta postępowaniem. Pacjenci źle znoszący utrwalone tachykardie nadkomorowe oporne na farmakoterapie są coraz skuteczniej leczeni poprzez zastosowanie ablacji.
W przypadku tachykardii komorowych ze względu na duże zagrożenie pacjentów nagłą śmiercią sercową leczenie farmakologiczne stosuje się tylko w niektórych przypadkach, a u większości pacjentów wdrażane jest leczenie zabiegowe. U osób, które przebyły epizod nagłego zatrzymania krążenia, lub udało się udokumentować występowanie potencjalnie groźnych tachykardii, wszczepia się kardiowerter-defibrylator (ICD), który na bieżąco śledzi rytm serca i potrafi automatycznie przerwać groźne dla życia tachyarytmie. Pacjenci z napadowymi częstoskurczami komorowymi mogą zostać poddani również ablacji, której zadaniem jest zniszczenie grupy komórek, które są źródłem powstawania tachykardii. Często pacjentom wdraża się leczenie skojarzone, które łączy metody zabiegowe i farmakologiczne.
Nagła śmierć sercowa, często powiązana z wystąpieniem tachyarytmii, jest obecnie najczęstszą przyczyną zgonów. Niestety często tachykardia przebiega bez objawów i daje o sobie znać dopiero kiedy pojawią się poważne powikłania. Nieleczona tachykardia prowadzi w najlepszym wypadku do rozwoju niewydolności serca. Tachykardia nie jest chorobą – to objaw wywołany właściwą chorobą serca, więc leczeniu poddaje się nie tachykardię a jej przyczynę. Nie powinniśmy więc lekceważyć objawów, które mogą wskazywać tachykardię, ponieważ dostępne metody leczenia coraz skuteczniej pozwalają leczyć pacjentów lub ograniczyć ryzyko związane z zagrożeniem nagłym zatrzymaniem krążenia.
(51 głosów, średnia: 3,94)
Loading...
